Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) là tổ chức Phật giáo toàn quốc của Việt Nam, đại diện cho Tăng, Ni, Phật tử Việt Nam cả trong và ngoài nước. Giáo hội cũng là thành viên của các tổ chức Phật giáo quốc tế mà Giáo hội tham gia và là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
GHPGVN được thành lập sau Hội nghị thống nhất Phật giáo Việt Nam tổ chức tại chùa Quán Sứ, Hà Nội vào ngày 7 tháng 11 năm 1981. Hội nghị này được triệu tập bởi Ban Vận động Thống nhất Phật giáo Việt Nam với mục tiêu thống nhất tất cả sinh hoạt Phật giáo của tăng ni, phật tử trong nước. Đệ Tứ Pháp chủ hiện nay là Đại lão Hòa thượng Thích Trí Quảng. Văn phòng Trung ương Giáo hội đặt tại Chùa Quán Sứ, Hà Nội, và Văn phòng Thường trực tại Thành phố Hồ Chí Minh đặt tại Thiền viện Quảng Đức.
Phương châm hoạt động của Giáo hội là: Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa xã hội, trên cơ sở kính ngưỡng, phụng hành Giáo pháp, Giới luật Phật chế và tuân thủ pháp luật của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Tên gọi, tôn chỉ và mục đích
Theo Hiến chương của Giáo hội, danh xưng chính thức là Giáo hội Phật giáo Việt Nam, viết tắt là GHPGVN. Tên tiếng Anh của Giáo hội là “Vietnam Buddhist Sangha”, viết tắt là “VBS”.
Đạo ca của Giáo hội Phật giáo Việt Nam là ca khúc “Phật giáo Việt Nam” của nhạc sĩ Lê Cao Phan.
Đạo kỳ của GHPGVN là cờ Phật giáo 5 màu, được chia thành 6 ô dọc. 5 ô đầu có các màu theo thứ tự: xanh, vàng, đỏ, trắng, vàng cam. Ô thứ 6 chia thành 5 ô ngang với các màu theo thứ tự: xanh, vàng, đỏ, trắng, vàng cam, biểu trưng cho 5 pháp: Tín, Tấn, Niệm, Định, Tuệ.
Huy hiệu của GHPGVN có hình tròn, nền xanh lá cây đậm, ở giữa là hoa sen trắng tám cánh. Phía trong có gương sen với 08 hạt màu trắng, biểu trưng cho Bát Chánh đạo. Vòng ngoài có chữ “Giáo hội Phật giáo Việt Nam” màu trắng.
GHPGVN đặt mục tiêu hoằng dương Phật pháp, phát triển Giáo hội trong nước và ở nước ngoài, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, phục vụ dân tộc, góp phần xây dựng hòa bình và an lạc cho thế giới. Giáo hội cam kết hoạt động theo đúng Giáo pháp, Giáo luật Phật chế và pháp luật của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Tổ chức và hoạt động
Cấp Trung ương
Đại hội Đại biểu Phật giáo Toàn quốc diễn ra mỗi 5 năm, quy tụ các thành viên Hội đồng Chứng minh, Hội đồng Trị sự, và đại biểu từ các ban viện trung ương và địa phương. Đây là cơ quan quyền lực cao nhất của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, chịu trách nhiệm bầu chọn và suy tôn các thành viên lãnh đạo của Hội đồng Chứng minh và Hội đồng Trị sự.
Hội đồng Chứng minh gồm các Hòa thượng, đứng đầu là Pháp chủ, tiếp theo là các Phó Pháp chủ và các Ủy viên khác. Hội đồng này có vai trò quan trọng trong việc xác nhận và chứng minh các hoạt động tôn giáo và giáo lý.
Hội đồng Trị sự bao gồm các Hòa thượng, Thượng tọa, Đại đức, Ni trưởng, Ni sư, Sư cô, và Cư sĩ. Chủ tịch Hội đồng Trị sự đứng đầu, dưới là các Phó Chủ tịch và các Trưởng ban. Hội đồng này chịu trách nhiệm quản lý và điều hành các hoạt động của Giáo hội.
Cấp Tỉnh và Thành phố trực thuộc Trung ương
Ở cấp tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương, Giáo hội có Tỉnh hội hoặc Thành hội Phật giáo, lãnh đạo bởi Ban Trị sự Tỉnh hội hoặc Thành hội, với Trưởng ban Trị sự đứng đầu.
Cấp Quận, Huyện, Thị xã và Thành phố trực thuộc tỉnh
Ở cấp quận, huyện, thị xã và thành phố trực thuộc tỉnh, Giáo hội có Quận hội, Huyện hội, Thị hội hoặc Thành hội Phật giáo, lãnh đạo bởi Ban Trị sự Quận hội, Huyện hội, Thị hội hoặc Thành hội, với Trưởng ban Trị sự đứng đầu.
Hoạt động và Cơ sở Tôn giáo
Hiện nay, GHPGVN điều hành khoảng 17.000 cơ sở tôn giáo như chùa, thiền viện, tự viện, tịnh xá, tịnh thất,… trên toàn quốc, và có hơn 50.000 Tăng Ni đang hoạt động tại tất cả các tỉnh. Các cơ sở này đều hoạt động dưới sự chỉ đạo của Giáo hội, góp phần vào việc giữ gìn và phát triển giáo lý Phật giáo.
Lịch sử hình thành và phát triển
Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam (5/1951)
Từ ngày 6 đến ngày 9 tháng 5 năm 1951, dưới sự nỗ lực của Thượng tọa Tố Liên, tổ chức Phật giáo thống nhất đầu tiên của Việt Nam được thành lập tại chùa Từ Đàm, Huế. Hòa thượng Thích Tịnh Khiết được bầu làm Hội chủ.
Giáo Hội Tăng Già Toàn Quốc (9/1952)
Ngày 7 tháng 9 năm 1952, Giáo Hội Tăng Già Toàn Quốc chính thức được thành lập với trụ sở đặt tại chùa Quán Sứ, Hà Nội. Hòa thượng Tuệ Tạng (Thích Tâm Thi) (1889 – 1959) trở thành Thượng thủ đầu tiên của Giáo hội.
Hội Phật Giáo Thống Nhất Việt Nam (1958)
Năm 1958, Hội Phật Giáo Thống Nhất Việt Nam được thành lập tại miền Bắc, do sư cụ Thích Trí Độ làm Hội trưởng từ năm 1958 đến 1979. Sau khi ngài viên tịch, Phó Hội trưởng Hòa thượng Thích Đức Nhuận kế nhiệm vị trí Hội trưởng.
Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất (1964)
Tại miền Nam Việt Nam, ngày 31 tháng 12 năm 1963, đại diện của 11 tông phái và các hội Phật giáo Bắc tông và Nam tông đã họp tại chùa Xá Lợi, Sài Gòn, để soạn thảo Hiến chương thành lập GHPGVN Thống Nhất. Ngày 4 tháng 1 năm 1964, Giáo hội chính thức ra đời, trở thành cơ quan lãnh đạo các hoạt động Phật giáo tại miền Nam Việt Nam. Hòa thượng Thích Tịnh Khiết (1891 – 1973) được bầu làm Tăng thống.
Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam (1981)
Với mục tiêu thống nhất các tổ chức và hệ phái Phật giáo tại Việt Nam, cuộc Vận động Thống nhất Phật giáo được triển khai. Nguyên tắc của sự thống nhất bao gồm: Thống nhất ý chí và hành động, thống nhất lãnh đạo và tổ chức, đồng thời tôn trọng và duy trì các truyền thống hệ phái cũng như các pháp môn và phương tiện tu hành đúng Chính pháp. Năm 1980, Ban Vận động Thống nhất Phật giáo Việt Nam được thành lập, do Hòa thượng Thích Trí Thủ, Viện trưởng Viện Hóa Đạo Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, làm trưởng ban.
Năm 1981, Đại hội các tổ chức Phật giáo được tổ chức tại chùa Quán Sứ, Hà Nội. Tại đây, một tổ chức mới mang tên Giáo hội Phật giáo Việt Nam được thành lập, đánh dấu sự hợp nhất của 9 tổ chức Phật giáo lớn tại Việt Nam. Các tổ chức này bao gồm:
- Hội Phật giáo Thống nhất Việt Nam
- Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất
- Giáo hội Phật giáo Cổ truyền Việt Nam
- Giáo hội Tăng già Nguyên thủy Việt Nam
- Ban Liên lạc Phật giáo Yêu nước Thành phố Hồ Chí Minh
- Giáo hội Thiên Thai Giáo Quán Tông
- Giáo hội Tăng già Khất sĩ Việt Nam
- Hội Đoàn kết Sư sãi Yêu nước Tây Nam Bộ
- Hội Phật học Nam Việt
Trong đại hội, Hiến chương của Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã được thông qua. Đồng thời, đại hội cũng bầu ra các giáo phẩm lãnh đạo cho Hội đồng Chứng minh và Hội đồng Trị sự nhiệm kỳ I (1981 – 1986), bao gồm:
- Pháp chủ: Hòa thượng Thích Đức Nhuận (nguyên Quyền Hội trưởng Hội Phật giáo Thống nhất Việt Nam).
- Đệ nhất Phó Pháp chủ kiêm Giám luật: Hòa thượng Thích Đôn Hậu, từ tháng 11/1981 cho đến khi từ chức vào ngày 08/02/1982 (nguyên Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất).
- Chủ tịch Hội đồng Trị sự: Hòa thượng Thích Trí Thủ, từ tháng 11/1981 cho đến khi bị nạn năm 1984 (nguyên Viện trưởng Viện Hóa đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất).
- Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự: Hòa thượng Thích Trí Tịnh (nguyên Phó Viện trưởng Viện Hóa đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất).
Đại hội năm 1981 đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Phật giáo Việt Nam, tạo nền tảng cho sự phát triển thống nhất và bền vững của cộng đồng Phật giáo cả nước.
Tổng hợp bởi Duan24h.net
