Pero de Ataíde là ai? Tiểu sử về thuyền trưởng người Bồ Đào Nha

Pero de Ataíde (Pedro d’Ataíde, da Thayde) có biệt danh là O Inferno (Địa ngục) sinh khoảng năm 1450 – mất tháng 2 năm 1504 tại Đảo Mozambique, ông là một thuyền trưởng Bồ Đào Nha hoạt động ở Ấn Độ Dương vào đầu thế kỷ 16.

Ông từng là thuyền trưởng ngắn ngủi của đội tàu Bồ Đào Nha đầu tiên ổn định ở Ấn Độ Dương, tiếp quản từ Vicente Sodré và là tác giả của một bức thư nổi tiếng kể về số phận của đội tàu đó.

Thông tin và tiểu sử Pero de Ataíde

Theo nhà sử học Gaspar Correia, Pero de Ataíde là một “quý tộc rất tôn quý, một hiệp sĩ tốt, tâm hồn đức độ”. Ông là một trong ba con trai ngoại tình của Pedro de Ataíde, Abbot of Penalva do Castelo, chính ông là con ngoại tình của D. Álvaro Gonçalves de Ataíde, người được biết đến là Bá tước Atouguia thứ nhất. Anh ta có hai anh em, Vasco de Ataíde và Álvaro Gonçalves de Ataíde và một em gái, Isabel Coutinho.

Đôi khi được đề xuất rằng Pero de Ataíde là họ hàng của đô đốc Bồ Đào Nha Vasco da Gama. Điều này có lẽ là một sai lầm do nhầm lẫn hai gia đình quý tộc Bồ Đào Nha không liên quan nhau (nhà nghiên cứu không thể tìm thấy bằng chứng văn bản về mối liên kết) có cùng một họ – những người Ataídes của Atouguia và Ataídes của Alvor (Algarve).

Vasco da Gama kết hôn với Catarina de Ataíde, con gái của alcaide-mór của Alvor. Không có dấu hiệu nào cho thấy cô ấy có liên quan đến gia đình của Pero. Sự tham gia của các thành viên trong cả hai gia đình Ataíde trong việc xây dựng sớm của Đế chế Bồ Đào Nha tại Đông Ấn Độ đã khiến một số nhà sử học cho rằng họ có mối liên quan và góp phần làm rối lẫn thông tin.

Chuyến đi đầu tiên đến Ấn Độ

Vào năm 1500, Pero de Ataíde và anh trai lớn hơn của mình là Vasco de Ataíde, tham gia vào Hạm đội Ấn Độ thứ hai dưới sự chỉ huy của Pedro Álvares Cabral. Pero de Ataíde được bổ nhiệm làm thuyền trưởng của chiếc São Pedro, một chiếc thuyền carrack nhỏ có trọng tải 70 tấn hoặc thuyền caravel có buồng lái vuông. Anh trai của ông, Vasco, là thuyền trưởng của một chiếc tàu không tên khác.

Hạm đội rời Lisbon vào tháng 3 năm 1500 và tiếp tục khám phá Brazil. Vasco de Ataíde mất tích cùng chiếc tàu của mình vào cuối tháng 5 trong khi cố gắng vượt qua Mũi Tốt Lành.

Trong cuộc chiến nổi tiếng nhất của mình tại Ấn Độ, Pero de Ataíde được Cabral giao nhiệm vụ chặn một tàu buôn lậu Ả Rập với một số voi chiến, thay mặt cho Zamorin của Calicut. Zamorin chính đến bãi biển để theo dõi sự kiện, chỉ để rời đi trong sự phẫn nộ khi tên buôn lậu mảnh mai trượt qua tàu của Ataíde. Ataíde đuổi theo và cuối cùng đã bắt kịp nó gần Cannanore. Ataíde cá nhân dẫn đầu đội của mình trong việc bắt và đánh bại đội buôn lậu lớn hơn nhiều, và mang tàu đã bị bắt cùng hàng hóa gần như nguyên vẹn trở lại (một con voi đã chết trong trận đấu). Cabral đưa tàu và những con voi cho Zamorin như một món quà.

Tuy nhiên, mối quan hệ giữa Cabral và Zamorin giảm sút không lâu sau đó, và người Bồ Đào Nha bị đuổi khỏi Calicut.

Vào tháng 4 năm 1501, trong chuyến trở về từ Ấn Độ, khi dừng chân tại Đảo Mozambique, các tàu được sắp xếp lại và gửi đi theo các đợt khác nhau. Cabral ra lệnh cho Pero de Ataíde nhường tàu của mình, São Pedro, cho phó đô đốc Sancho de Tovar (Tovar đã đâm thuyền của mình vào bờ). Ataíde được giao nhiệm vụ chỉ huy chiếc nau (hoặc carrack) lớn không tên của Nicolau Coelho (người này sau đó được chuyển sang một chiếc tàu khác). Ataíde được chỉ đạo đi cùng Cabral và một thuyền trưởng khác, Simão de Miranda, trên đường trở về Bồ Đào Nha. Nhưng Ataíde gặp khó khăn với chiếc tàu nặng nề, khó di chuyển và bị tách ra khỏi hai người khác xung quanh Mũi Correntes. Ông vội vã đến điểm nước thường xuyên, Aguada de São Brás (Vịnh Mossel), hy vọng tìm thấy họ ở đó, nhưng không có kết quả.

Tại São Brás, Ataíde viết một lá thư về tình hình ở Ấn Độ và cảnh báo các thuyền trưởng Bồ Đào Nha tương lai tránh Calicut, nơi đã trở nên thù địch. Ataíde đặt lá thư vào một chiếc giày tại cây thư Cây Bưu điện, mà ông treo gần điểm nước ở Vịnh Mossel. Bức thư của Ataíde sau đó được João da Nova, thủy trưởng của hạm đội Ấn Độ thứ ba, tìm thấy vào cuối năm đó.

Ataíde tiếp tục hành trình trở về một mình, cuối cùng bắt kịp với nhóm ở Bezeguiche (Dakar, Senegal) vào cuối tháng 6. Họ đến Lisbon vào tháng 7 năm 1501.

Hành trình thứ hai đến Ấn Độ

Pero de Ataíde khởi hành lần nữa đến Ấn Độ vào tháng 2 năm 1502, chỉ huy một con thuyền lớn là São Paulo, là một phần của Đội tàu thứ 4 của Đô đốc Vasco da Gama. Ông tham gia vào nhiều sự kiện liên quan đến đội tàu này.

Vào tháng 2 năm 1503, khi đội tàu sắp trở lại Bồ Đào Nha, Pero de Ataíde được bổ nhiệm làm thuyền trưởng của một trong sáu tàu chèo còn lại ở Ấn Độ, là một đội tuần tra hải quân dưới sự chỉ huy của Vicente Sodré (chú của Vasco da Gama). Đây là đội tuần tra hải quân Bồ Đào Nha đầu tiên ổn định tại Đại Tây Dương. Theo một số danh sách, đồng thuyền trưởng của ông bao gồm Brás Sodré (em trai của Vicente), Pero Rafael, Diogo Pires và Fernão Rodrigues Bardaças. Tuy nhiên, Correia đưa ra một danh sách khác và nói rằng Pero de Ataíde được giao chiếc tàu nhỏ đưa đến Ấn Độ bởi một người tên là João Fernandes de Mello. Không chắc chắn ai đã đưa con thuyền của Ataíde, São Paulo, trở lại Lisbon.

Vasco da Gama yêu cầu đội tuần tra duy trì gần bờ biển Ấn Độ và bảo vệ các nhà máy Bồ Đào Nha tại Cochin và Cannanore. Tuy nhiên, sau khi đội tàu rời khỏi, Vicente Sodré sử dụng giấy mạch của mình và dẫn dắt đội tuần tra vượt qua Đại Tây Dương, vào Vịnh Aden, để săn lùng tàu thuyền Ả Rập ra vào Biển Đỏ. Các đội trưởng của đội tuần tra, đã tức giận vì để lại nhà máy không được bảo vệ, gần như nổi dậy khi hai anh em Sodré bắt đầu yêu cầu phần lớn của mồi từ tàu Ả Rập đã bị bắt giữ.

Vào tháng 4 năm 1503, đội tuần tra đậu tại quần đảo Khuriya Muriya (ngoài khơi bờ biển Oman). Dân địa phương cảnh báo rằng một cơn bão mùa đang hình thành và họ nên chuyển tàu vào một phần được bảo vệ của hòn đảo. Hầu hết các thuyền trưởng đã thực hiện theo, nhưng Vicente Sodré và Brás Sodré từ chối. Như dự đoán, cơn bão làm chìm tàu của hai anh em Sodré.

Các thuyền trưởng còn lại bầu Pero de Ataíde làm thuyền trưởng lớn mới của đội tuần tra. Ông giám sát việc sửa chữa và tổ chức chia sẻ phi hành đoàn và vật tư còn lại cho bốn con tàu, sau đó đưa đội tuần tra trở lại Ấn Độ. Thời tiết xấu và gió ngược khiến hành trình trở nên khó khăn, và họ buộc phải dừng lại tại đảo Anjediva ngoài bờ biển Malabar để sửa chữa lâu dài. Bốn ngày sau khi họ đến, họ ngạc nhiên khi bị thuyền buồm của António do Campo (đã là một phần của Đội tàu thứ 4, nhưng đã tách biệt từ năm 1502) đuổi kịp.

Có những nghi ngờ về việc đội tuần tra bị mắc kẹt lâu dài ở Angediva. Với việc truyền thông dọc theo bờ biển Ấn Độ, hầu như không thể không để Ataíde biết rằng, vào lúc đó, nhà máy Bồ Đào Nha tại Cochin đang bị quân Zamorin của Calicut đeo bám và đồng bào của họ đang cố gắng giữ chặt. Phải giả sử rằng thiệt hại của đội tuần tra quá nặng nề, không thể ngăn chúng khỏi việc ra khỏi để giải cứu.

Đội tuần tra vẫn lưu lại ở Anjediva (hoặc ở Cannanore theo Correia) vào cuối tháng 8/đầu tháng 9 khi Francisco de Albuquerque, dẫn đầu đội tiên phong của Đội tàu thứ 5, tình cờ gặp họ. Albuquerque giúp đội tuần tra hoàn thành sửa chữa và kết hợp họ vào đội của mình. Họ tiếp tục đến Cochin và buộc Zamorin phải dừng bao vây.

Sau sự kiện đó, Pero de Ataíde đảm nhận vai trò lãnh đạo trong một số cuộc tấn công nước vàng xung quanh hồ Vembanad, để trừng phạt các lãnh chúa địa phương đã hợp tác với Zamorin chống lại Cochin.

Ataíde ở Mozambique

Vào tháng 1 năm 1504, Afonso de Albuquerque bắt đầu tổ chức hành trình trở về, và quyết định rằng Pero de Ataíde sẽ làm thuyền trưởng của một trong những con tàu chở hương liệu trở về Lisbon (theo Correia, Ataíde được giao chỉ huy chiếc Espírito Santo đã được Duarte Pacheco Pereira mang đến Ấn Độ và ở lại đó).

Pero de Ataíde bắt đầu hành trình với đợt trở về đầu tiên vào ngày 30 tháng 1 năm 1504, cùng với hai con tàu khác là nau của Fernão Martins de Almada và thuyền buồm của António do Campo. Một mâu thuẫn về hành trình khiến họ phải tách rời, và Ataíde đổ bộ vào bờ biển Đông Phi (gần Kilwa) một mình. Tiếp tục đi dọc theo bờ biển (theo Castanheda, với tốc độ quá nhanh), con tàu nặng hạ bị mắc cạn và lật úp. Địa điểm chính xác không chắc chắn, nhưng có thể xảy ra gần cạn São Lázaro (Quần đảo Quirimbas ngày nay, Mozambique). Ataíde mất tàu và hàng hóa, nhưng hầu hết thủy thủ đoàn đã kịp thời đến bờ gần đó an toàn. Mắc kẹt mà không có nguồn cung và xa xa khỏi bất kỳ địa điểm lớn nào (chỉ có một làng nhỏ của bốn nhà gần đó), Ataíde lên thuyền dài với khoảng mười lăm thành viên thủy thủ đoàn, hy vọng đến Đảo Mozambique và hứa sẽ sắp xếp một đội cứu hộ để đón những người còn lại.

Khi đến Mozambique, Ataíde sắp xếp cho Sheikh của Mozambique gửi hai chiếc paraus để đón thủy thủ đoàn mắc kẹt. Khi họ chuẩn bị rời đi, tàu của António do Campo xuất hiện trong cảng Mozambique. Tuy nhiên, mặc dù Ataíde van xin, Campo từ chối tham gia vào nhiệm vụ cứu hộ. Thực tế, nếu theo tuyên bố của Ataíde, Campo thậm chí từ chối chia sẻ bất kỳ nguồn cung hoặc tiền mặt nào với Ataíde hoặc thủy thủ đoàn mắc kẹt, để họ “van xin người Hồi giáo” để có thức ăn. Campo rời đi một lần nữa, chỉ mang theo hai hoặc ba thủy thủ của Ataíde, để lại những người còn lại ở Mozambique.

Dường như nghĩ rằng Campo sẽ đưa ra một báo cáo không lợi tại Lisbon, Pero de Ataíde, đã bị sốt nặng (chủ yếu là sốt rét), ngồi xuống viết lá thư nổi tiếng của mình gửi cho Vua Manuel I của Bồ Đào Nha vào tháng 2 năm 1504, hy vọng sẽ gửi nó đi trên chiếc tàu Bồ Đào Nha tiếp theo. Trong lá thư, Ataíde mô tả những khó khăn của tuần tra Đại Dương Ấn Độ của Vicente Sodré, và hành vi (và số phận) của những người anh em Sodré (Brás Sodré xuất hiện như kẻ ác của câu chuyện). Anh tiếp tục giải thích về việc mất tàu của mình, đồng thời chỉ trích không ngừng về tính cách và hành vi của António do Campo. Anh kết thúc lá thư nhắc nhở vua về sự phục tận của mình và đề nghị vua ban tặng cho mình các chức vụ và lợi ích của lâu đài Tomar, thuộc sở hữu của quá cố Vicente Sodré.

Pero de Ataíde qua đời ngay sau khi hoàn thành lá thư. Hải quân thứ 6 do Lopo Soares de Albergaria chỉ huy nhận được lá thư của Ataíde vào cuối tháng 7 năm 1504, khi nó ghé thăm Đảo Mozambique.

Tổng hợp bởi Duan24h.net