Viện Nghiên cứu và Đánh giá Thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE) cảnh báo rằng bảng giá đất áp dụng từ năm 2026 dự kiến tăng mạnh sẽ tạo áp lực tài chính lớn lên người dân, doanh nghiệp và hệ thống tín dụng, đồng thời có nguy cơ khiến thị trường bất động sản tạm thời trầm lắng. Việc điều chỉnh cần được thực hiện thận trọng, khoa học và theo lộ trình rõ ràng để tránh gây sốc cho thị trường.
Bảng giá đất là công cụ quản lý đất đai quan trọng của Nhà nước, được sử dụng để thu ngân sách, xác định cơ sở pháp lý cho bồi thường, hỗ trợ tái định cư, cũng như tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và các loại thuế liên quan. Theo VARS IRE, việc xây dựng bảng giá đất phải phản ánh sát giá trị thị trường nhưng không được gây áp lực tài chính không đáng có lên người dân và doanh nghiệp.
Bảng giá đất mới từ ngày 1/1/2026, theo quy định của Luật Đất đai 2024, sẽ góp phần tăng tính minh bạch của thị trường và thu hẹp khoảng cách giữa giá hành chính với giá thực tế. Tuy nhiên, nếu mức tăng quá mạnh mà không có sự chuẩn bị, sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng.
Nội Dung Đề Xuất
- Khu, cụm công nghiệp tại tỉnh Tuyên Quang năm 2025
- Becamex – VSIP đề xuất đầu tư 2 dự án tại Khánh Hòa
- 89% môi giới bất động sản chưa có hoặc đã hết hạn chứng chỉ hành nghề
Nhóm chịu ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề nhất là cá nhân và hộ gia đình đang làm thủ tục đất đai hoặc nhận bồi thường. Nghĩa vụ tài chính của họ sẽ tăng đáng kể khi tính theo bảng giá mới, từ chuyển mục đích sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đến mua nhà ở xã hội hoặc thương mại. Điều này đặc biệt khó khăn với người có thu nhập trung bình và thấp, đồng thời làm gia tăng nguy cơ khiếu nại và tranh chấp đất đai.
Với doanh nghiệp bất động sản, chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng và tiền sử dụng đất tăng cao sẽ đẩy tổng mức đầu tư lên đáng kể. Các dự án đang triển khai gặp khó khăn về dòng tiền, trong khi dự án mới phải điều chỉnh ngân sách và tăng giá bán. Hệ quả là sức mua giảm, nguồn cung lệch về phân khúc cao cấp, doanh nghiệp nhỏ khó triển khai dự án, và thị trường có thể rơi vào giai đoạn trầm lắng tạm thời.
Tác động còn lan sang hệ thống tín dụng khi người vay mua nhà lần đầu đối mặt với áp lực tài chính lớn hơn, ngân hàng có khả năng siết chặt tín dụng bất động sản để kiểm soát rủi ro, và nguy cơ nợ xấu tăng lên nếu doanh nghiệp không xoay sở kịp dòng tiền.
Để giảm thiểu tác động, VARS IRE đề xuất doanh nghiệp cần chủ động lập kế hoạch tài chính dài hạn, rút ngắn thời gian bồi thường và giải phóng mặt bằng để tiết kiệm chi phí. Về phía chính quyền, nên ban hành khung giá chuẩn ở cấp trung ương, đồng thời cho phép địa phương linh hoạt điều chỉnh theo từng khu vực, loại đất và mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội. Việc áp dụng bảng giá vào tiền sử dụng đất, đấu giá hay thuế cần được thực hiện linh hoạt để cân bằng lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.
Quan trọng nhất là phải có lộ trình điều chỉnh hợp lý, tránh tăng sốc, đồng thời tăng cường truyền thông để người dân và doanh nghiệp hiểu rõ cơ chế, tránh kỳ vọng sai lệch hoặc bị thổi giá ảo. Theo VARS IRE, bảng giá đất chỉ thực sự có ý nghĩa khi được sử dụng đúng mục đích quản lý, bồi thường và giải phóng mặt bằng.
Việc tăng bảng giá đất năm 2026 là cần thiết để minh bạch thị trường, nhưng cách thức triển khai sẽ quyết định thành công. Nhà nước, người dân và doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ để vừa đảm bảo nguồn thu ngân sách, vừa bảo vệ quyền lợi người dân, đồng thời duy trì sự phát triển bền vững của thị trường bất động sản.
Nguồn: Kinh tế Sài Gòn Online | VARS IRE | TTXVN
